Obezitede Fitoterapi
Prof.Dr. Adem Akçakaya
Bezmiâlem Vakıf Üniversitesi Genel Cerrahi Anabilim Dalı
Obezite her geçen gün artmaktadır. Yetişkinlerinin dörtte birinden fazlası (%26) obezdir. Obezite sebepleri olarak yanlış beslenme alışkanlıkları, yaşama tarzı, kalıtımsal-hormonal etkenler, ruhsal-psişik etkenler, yaş-cinsiyete bağlı etkenler sayılabilir. Fazla kilo ve obezite tüketilen kalori ile kullanılan kalori arasındaki dengesizlikle oluşur. Düşük derecede enflamasyon hastalığıdır. İki nedeni vardır: 1) Yağ, tuz ve şeker bakımından yüksek, ancak vitamin, mineral ve diğer mikro besinler açısından düşük, enerji açısından yoğun gıdaların alımının artması; 2) Hayat tarzının değişmesi ile fiziksel aktivitede azalma. Şişmanlık
Fitoterapi, birçok hastalıkta ilaçlarla tedaviye destek olarak veya tek başına kullanılmakta ve fitoterapötiklere olan ilgi her geçen gün artmaktadır. Piyasada kuru ekstreler, konsantre bitki ekstreleri, bitkisel karışımları taşıyan tablet ve kapsüller, sulu-alkollü ekstre ve tentürler şeklinde birçok bitkisel ürün bulunmaktadır. Ancak bu amaçla hastalar tarafından kullanılan ürünlerin çoğunun etkinlik, güvenilirlik ve kaliteleri hakkındaki bilgiler yetersizdir. Oysa ki kullanılan bitkideki etken maddelerin mekanizması, anti-obezite aktivitesinden sorumlu biyoaktif fitokimyasallar ve standardize dozu bilinmelidir. Yan etkileri olmamalı ya da tanımlanmış olmalıdır.
İnsanların bitkisel tedaviye yönelişinin sebepleri olarak; doğal olması, güvenli ve az yan etkili sayılması, profesyonel yardım gerektirmemesi, (eczane, aktar, internet vb.) kaynaklardan kolaylıkla satın alınması, tamamlayıcı tıbbın popülaritesinin artması zikredilebilir.
Fitoterapi için kullanılan bitkileri ve örnek ürünleri etki mekanizmalarına göre sınıflayabiliriz:
a. Termojenik olanlar, yani yağ yakımını arttıran ve bazal metabolizmayı hızlandıranlar: Konjuge linoleik asit (CLA), yeşil çay, kafein, mate, kırmızı biber, zencefil
b. Kan şekerini ve insülini kontrol edenler: Gymnema ekstresi, çemen tohumu, kudret narı aspir yağı
c. Tokluk hissi yaratanlar: Psyllium, guar gum, konjac fiber-glucomannan, Beta-glucan fiber, keten tohumu, maltodekstrin
d. İştahı baskılayanlar: Hoodia, hidroksisitrik asit, 5-HTP (serotonin prekürsörü)
e. Karbonhidrat ve yağların absorbsiyonunu inhibe edenler: Chitosan, Garcinia cambogia
f. İnflamasyonu inhibe edenler: Balık yağı, Coenzyme Q10, zerdeçal, nar kabuğu ekstresi
Bu ürünler tek başına ya da kombine şekilde (G-TwoR, CurcuNarR gibi) kullanılabilir. Bitkisel ürünler enerji alımı, iştah regülasyonu, bağırsak mikrobiayatası, adipogenez ve anjiyogenez, yağ oksidasyonu ve enerji tüketimi gibi metabolizma unsurlarını etkileyerek zayıflama ve sağlıklı kalmada kullanılabilir. Bu ürünlerin nasıl ve hangi miktarda kullanılacağı, hangi ürünlerin güvenilir olduğu konusunda fitoterapistlere danışılabilir.